Likwidacja postępowań gospodarczych i ujawnianie danych przez ABW

Rada Ministrów 17.05.2011 przyjęła projekt nowelizacji KPC, zakładającej likwidację jednego z postępowań odrębnych - mianowicie postępowania w sprawach gospodarczych. Deklarowany cel - uproszczenie i przyspieszenie postępowania procesowego, wzmocnienie systemu egzekucji oraz umożliwienie eksmisji z lokalu do noclegowni lub schroniska. Argumentacja dla takiego posunięcia wydaje się być słuszna - jako że nie przedmiot postępowań gospodarczych i zwykłych nie różni się od siebie niczym; różnica dotyczy jedynie grupy podmiotów, jakie są stronami obydwu rodzajów postępowań. Posunięcie to stanowić ma także odpowiedź na oczekiwania i postulaty, wnoszone wielokrotnie przez organizacje zrzeszające przedsiębiorców. 

Na czym polegać mają zmiany? 

1. zaostrzenie prekluzji dowodowej - sąd pominie pismo procesowe wniesione po terminie, poza 3 wyjątkami:  a) gdy opóźnienie w dostarczeniu dowodów i prezentacji twierdzeń nie wystąpiło z winy strony; b) gdy ich uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy; c) gdy wystąpiły inne wyjątkowe okoliczności (pytanie - jak interpretowana będzie owa wyjątkowość - pojęcie bardziej niż szerokie)
2. zwiększenie roli przesłuchania informacyjnego stron, mającego miejsce przed wszczęciem właściwego postępowania dowodowego - nie tylko do ustalenia kwestii spornych i próby ich wyjaśnienia, ale także do np. przytoczenia lub uzupełnienia przez strony twierdzeń, udzielenia koniecznych wyjaśnień
3. możliwość zaskarżenia rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji, który uchylił wyrok sądu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia
4. szersza możliwość złożenia zażalenia na postanowienia wydane w sprawach wpadkowych przez sąd II instancji
5. uchylenie przepisu przewidującego umorzenie procesu cywilnego w przypadku ogłoszenia upadłości pozwanego, obejmującej likwidację jego majątku - zamiast tego, obligatoryjne zawieszenie postępowania w każdym wypadku upadłości
6. rezygnacja z nowacyjnego zabezpieczenia roszczeń pieniężnych wynikających z prawa własności intelektualnej (zobowiązania pozwanego do zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz drugiej strony  przed merytorycznym rozstrzygnięciem sporu) - z uwagi na brak uzasadnienia ustanowienia formy zabezpieczenia w postaci wpłaty z góry bardzo wysokich nierzadko kwot; ustawodawca stoi bowiem na stanowisku, iż sprawach dotyczących własności intelektualnej istotne jest zabezpieczenie roszczeń niepieniężnych
7. umożliwienie wytoczenia powództwa na rzecz osoby fizycznej przez organizację pozarządową dopiero po pisemnej zgodzie od tej osoby na takie działanie
8. podwyższenie kar grzywien, jakie komornicy mogą stosować w toku egzekucji - nieuzasadniona odmowa wyjaśnień (z 500 zł do 2000 zł), przeszkadzanie w przeprowadzaniu czynnościach komorniczych (z 200 zł do 1000 zł), nieudzielanie informacji przez pracodawcę w egzekucji z wynagrodzenia za pracę (z 500 zł do 2000 zł)
9. możliwość eksmisji do noclegowni lub schronisk dłużnika, któremu kazano opróżnić lokal mieszkalny – np. z powodu stosowania przemocy w rodzinie, rażącego naruszania porządku publicznego, nieposiadania tytułu prawnego do lokalu 

>>>

Jako ciekawostka - NSA, oddalając 18.05.2011 skargę kasacyjną ABW, nakazał tej ostatniej rozpoznanie merytoryczne wniosku Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w przedmiocie ujawnienia ilości prowadzonych przez ABW podsłuchów (tzw. kontroli operacyjnej) i innych form inwigilacji w latach 2002-2009.

Wszystko rozbija się, od 2 lat, o to, czy żądane informacje są informacjami publicznymi (i winny być udostępniane w trybie Ustawy o dostępie do informacji publicznej - stanowisko HFPC), czy też nie i stanowią tajemnicę państwową (i nie mogą być udostępniane w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej - stanowisko ABW). Spór rozpoczął się w kwietniu 2009, gdy Fundacja wniosła skargę do WSA w Warszawie, który wyrokiem ze stycznia 2010 stwierdził bezczynność ABW, która - zdaniem sądu - winna była udzielić żądanych informacji; informacji nie udzielono, zaś odmowa nie miała (przewidywanej przepisami) formy decyzji administracyjnej.

NSA, pierwszy raz zajmując się sprawą w lipcu 2010, na skutek kasacji ABW od wyroku WSA, zarzucił WSA brak jakiegokolwiek zajęcia stanowiska wobec meritum sporu - tego, jaki jest charakter żądanych przez Fundację informacji. WSA, drugi raz rozpoznając wniosek, w listopadzie 2010 uznał żądanie Fundacji - wniosek do szefa ABW dotyczył informacji publicznej, bo Agencja jest organem publicznym. Zapytanie dotyczyło kwestii faktów, a zgodnie z w/w ustawą informacją publiczną są dane o zasadach funkcjonowania podmiotów publicznych, w tym "o prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach".

ABW kolejny raz złożyła kasację, sprawa znów trafiła do NSA, który przyznał rację Fundacji.